Erebuni
Erebuni to prawdziwy skarb ormiańskiej historii, którego korzenie sięgają aż 782 roku p.n.e., gdy założona została przez króla Urartu, Argisztiego I. Ta twierdza, zbudowana na wzgórzu Arin Berd, była nie tylko militarnym bastionem chroniącym północne granice królestwa, ale również centrum administracyjnym i religijnym, a z czasem stała się zalążkiem dzisiejszego Erywania.
Tablica z pismem klinowym prezentowana w muzeum:
„Mocą boga Chaldiego Argiszti, syn Menui, wzniósł tę potężną twierdzę; nadał jej imię Erebuni dla potęgi krainy Biajni i dla zastraszenia wrogiego państwa. Ziemia była pustynna, wielkich spraw tu dokonałem. Mocą boga Chaldiego Argiszti, syn Menui, król krainy Biajni, władca miasta Tuszpy”
Argiszti I nie szczędził wysiłku, by uczynić Erebuni symbolem potęgi i chwały Urartu.
Archeolodzy w trakcie wykopalisk w latach 50. XX wieku, odsłonili ogromny kompleks – pałace królewskie, sale zgromadzeń, świątynie, oraz ponad sto pomieszczeń, a także liczne cenne artefakty: ceramikę, insygnia władzy, monety, a nawet fragmenty malowideł ściennych ukazujących sceny z życia codziennego, polowania, rolnictwa i obrzędów religijnych. Odkryto także potężne ceramiczne naczynia do przechowywania wina, oleju i zboża, co świadczy o rozwiniętej gospodarce i zaawansowanej infrastrukturze.
Erebuni odegrało ważną rolę przez wieki, przechodząc pod panowanie Medów, potem Persów, którzy dodatkowo przebudowali i umocnili twierdzę, czyniąc z niej stolicę perskiej satrapii Armenii. Po upadku imperium perskiego osiedle rozwijało się nadal, aż w końcu przekształciło się w średniowieczny i nowoczesny Erywań.
W mitologii i legendach ormiańskich Erebuni jawi się jako symbol niezłomnego ducha, niewzruszonej obrony i dumy narodowej, co potwierdza historia ukryta w starożytnych cuneiformach. Przykładowo, legenda głosi, że Argisztis podczas budowy często spoglądał na dolinę, ogłaszając zaślubiny siły Urartu z ziemią Araratu, co zapowiadało przyszłą świetność miasta.
Muzeum i rezerwat historyczny w Erebuni, założony w 1968 roku z okazji 2750-lecia twierdzy, pozwala dziś zajrzeć w historię tamtych czasów i podziwiać liczne skarby archeologiczne. Obecne wykopaliska, także te niedawne prowadzone w Karmir Blur, odkrywają kolejne warstwy historii, potwierdzając wielowiekowy charakter ciągłości osadniczej i kulturowej.
Źródła:
